fbpx
Follow
Εγγραφείτε στο Newsletter μας

Βουργαρέλι – Αντικρύζοντας το μεγαλείο της φυσικής ομορφιάς

Το Βουργαρέλι

Η οδική προσέγγιση στο Βουργαρέλι σου αποκαλύπτει τις γυμνές οροσειρές των Αθαμανικών Ορέων (Τζουμέρκων) που καταλήγουν στις ελατοσκέπαστες πλαγιές του Προφήτη Ηλία ανατολικά και της Ομαλής δυτικά, όπου φωλιάζει το χωριό.

Το Βουργαρέλι βρίσκεται στα Ανατολικά Τζουμέρκα (Αθαμανικά Όρη), σε υψόμετρο 800μ και αποτελεί έδρα του Δήμου Αθαμανίας. Η προέλευση του ονόματος εικάζεται ότι προέρχεται από το επώνυμο Βουργαρέλης, που ήταν υλοτόμος στην περιοχή, ή από Βούλγαρους υλοτόμους, που εγκαταστάθηκαν εδώ, λόγω των δασών και των τρεχούμενων νερών, για τη μεταφορά οικοδομήσιμης ξυλείας στην Άρτα.

Ιστορικές Πληροφορίες

Σύμφωνα με τη φιλόλογο Βάσω Ράπτη:

Η Αθαμανία

Η ιστορία του χωριού σχετίζεται με την ιστορία της ευρύτερης περιοχής της Αθαμανίας, καθώς αυτό υπήρξε ένα από τα κέντρα της. Η Αθαμανία πήρε το όνομά της από το μυθικό βασιλιά Αθάμαντα, που βασίλεψε στον Ορχομενό της Βοιωτίας και μετά τη δολοφονία του γιού του Λέαρχου μετανάστευσε στην Αθαμανία και έγινε βασιλιάς της.

Σημαντικότερος βασιλιάς υπήρξε ο Αμύνανδρος (220-184 π.χ.), που οργάνωσε το κράτος και έκοψε νόμισμα. Μετά το θάνατό του, η βασιλεία καταργήθηκε και η περιοχή διοικήθηκε από το κοινό των Αθαμάνων. Στην περίοδο της Ρωμαιοκρατίας, οι κάτοικοι εκπατρίστηκαν με τη βία, για να εγκατασταθούν στη Νικόπολη, με αποτέλεσμα τη μείωση του πληθυσμού.

Από τον 3ο αι. π.Χ., Κέλτες νομάδες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, αφήνοντας κατάλοιπο πολλά τοπωνύμια, μη ελληνικά.

Η Τουρκοκρατία

Στην Τουρκοκρατία η Αθαμανία διατήρησε μια μορφή ημιανεξαρτησίας και αυτοδιοίκησης. Ήταν τμήμα του Αρματολικιού των Τζουμέρκων και Ραδοβιζίου και ακολούθησε τη μοίρα της υπόλοιπης Ελλάδας. Στα 1820, όταν οι Τούρκοι πολεμούσαν με τον Αλή Πασά, οι Κλέφτες της περιοχής και ο Μάρκος Μπότσαρης συνάχτηκαν στο μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου, στο Βουργαρέλι, για να προετοιμάσουν την εξέγερση, στην περιοχή της Άρτας. Μια δεύτερη σύσκεψη πρέπει να πραγματοποιήθηκε, στο ίδιο σημείο, πριν απ’ τις 30 Μαΐου 1821, με τις ευλογίες του ηγουμένου Χριστόφορου. Σ’ αυτήν συμμετείχαν ο Γ. Μπακόλας, ο Καραϊσκάκης, ο Μ. Κουτελίδας και 200 Καπεταναίοι, με σκοπό την απελευθέρωση της Άρτας.

Επίσημα, η επανάσταση στην Άρτα ξεκίνησε στις 30 Μαΐου 1821, όταν ο Καραϊσκάκης και ο Γ. Κουτελίδας χτύπησαν τους Τούρκους στο Κομπότι.

Η μονή του Αγ. Γεωργίου θεωρήθηκε η Αγ. Λαύρα της περιοχής, με την έννοια ότι συνετέλεσε στην έναρξη της επανάστασης στην Ήπειρο. Ένα άλλο σημαντικό γεγονός υπήρξε η μάχη του Βουργαρελίου, στις 23 Σεπτεμβρίου 1823, όπου νικήθηκε ο Ομέρ Βρυώνης κι έτσι διασώθηκε η επανάσταση στη Δυτική Ρούμελη.

Η πλατεία στο Βουργαρέλι

Η απελευθέρωση

Παρά τις συνεχείς εξεγέρσεις των κατοίκων της περιοχής (1854, 1867, 1878) η περιοχή της Άρτας απελευθερώθηκε το 1881 και ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος. Η απελευθέρωση αυτή αφορούσε στην πραγματικότητα 14 μόνο χωριά, γιατί τα υπόλοιπα δεν ανήκαν στους κατοίκους, αλλά σε κάποιον τσιφλικά, και οι κάτοικοι δεν ήταν ελεύθεροι αλλά δουλοπάροικοι.

Οι Τούρκοι τσιφλικάδες πριν φύγουν πούλησαν τα τσιφλίκια τους σε Έλληνες, με μικρό αντίτιμο οι οποίοι έγιναν με τη σειρά τους σκληρότεροι δυνάστες απ’ τους Τούρκους. Το Βουργαρέλι ήταν τσιφλίκι του Αβραάμ Πασά Καρακεχαγιά. Για να περιέλθει στους κατοίκους του, χρειάστηκε να γίνει η εξαγορά του, η οποία επιτεύχθηκε μετά από σκληρό αγώνα. Σ’ αυτόν πρωτοστάτησε ο αγωνιστής Δήμαρχος Θεοδωρίας Γεώργιος Οικονομίδης.

Στο πρώτο συμβόλαιο του 1884, οι κάτοικοι εξαγόρασαν το Βουργαρέλι, από τον Αβραάμ Πασά, αντί του ποσού των 4.416,66 χρυσών οθωμανικών λιρών. Επειδή όμως υπολειπόταν το ποσό των 80,16 λιρών, που κάποιοι κάτοικοι δεν μπόρεσαν να πληρώσουν και το χωριό κινδύνευε να περιέλθει εκ νέου στον Πασά, σε δεύτερο συμβόλαιο του 1889, μπήκε εγγυητής ο μεγαλοτσιφλικάς και πολιτευτής Άρτας Κ. Καραπάνος, αναλαμβάνοντας την αποπληρωμή του ποσού των 80,16 λιρών (2.244 δραχμές) και έτσι έγινε ο νέος δυνάστης της περιοχής, για τα επόμενα 40 χρόνια.

Το Βουργαρέλι
Το Βουργαρέλι

Το 1924 οι κάτοικοι μπόρεσαν να ξεπληρώσουν το χρέος και ιδρύθηκε τότε ο Συνεταιρισμός Συνιδιοκτησίας Βουργαρελίου – Παλαιοκάτουνου. Η δράση του Συνεταιρισμού ήταν σημαντική και με δαπάνες του έγιναν πολλά κοινωφελή έργα.

Η κατοχή και ο εφύλιος

Στην περίοδο της Ιταλογερμανικής κατοχής η περιοχή υπέφερε πολλά, εξαιτίας της σκληρότητας των κατακτητών ενώ στα δύσκολα χρόνια του εμφυλίου πολλοί κάτοικοι του χωριού, αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν. Επιπλέον επιλέχτηκε, λόγω της στρατηγικής θέσης της ,ως χώρος δράσης των αντάρτικων ομάδων, τόσο του ΕΔΕΣ όσο και του ΕΑΜ.

Τον Απρίλιο του 1943, ο Ναπ. Ζέρβας εγκατέστησε το αρχηγείο του, στο σπίτι του γιατρού Αναγνώστου.

Το Βουργαρέλι έγινε η πρώτη πρωτεύουσα της ελεύθερης ορεινής Ελλάδας.

Οι Γερμανοί προέβησαν σε αντίποινα και στις 5 Μαΐου 1943 βομβάρδισαν το χωριό. Τα γερμανικά αεροπλάνα έριξαν πάνω από 400 βόμβες. Τα θύματα ήταν 13 νεκροί και 30 τραυματίες, οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού. Πολλά σπίτια καταστράφηκαν και πολλοί έμειναν άστεγοι. Το κακό ολοκληρώθηκε στις 3 Οκτωβρίου του 1943, όταν οι Γερμανοί, το έκαψαν μαζί και με τα γύρω χωριά. Τότε κάηκε και ο Ι. Ναός του Αγ. Νικολάου, ο οποίος ξαναχτίστηκε σε σχέδιο του αρχιτέκτονα και Ακαδημαϊκού Αναστασίου Ορλάνδου.

Ο Άγιος Νικόλαος στην πλατεία του χωριού
Ο Άγιος Νικόλαος στην πλατεία του χωριού

Στο γερμανικό βομβαρδισμό, δύο βόμβες δεν εξερράγησαν. Σήμερα βρίσκονται στο μνημείο πεσόντων της πλατείας, για να διατηρείται η ιστορική μνήμη.

Ένα άλλο γεγονός που σχετίζεται με τα χρόνια της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης, είναι η πρώτη θεατρική παράσταση του Θεάτρου του Βουνού, του μορφωτικού τμήματος του ΕΑΜ, που παίχτηκε στην πλατεία του Βουργαρελίου.

Σ’ αυτήν την παράσταση πήραν μέρος και κάτοικοι του χωριού. Οι Βουργαρελιώτες ξανάχτισαν τα σπίτια και στήσανε τη ζωή τους από την αρχή. Στα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν (Εμφύλιος, μετεμφυλιακά χρόνια),πολλοί κάτοικοι του χωριού, αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν, άλλοι στις πόλεις, για σπουδές ή αναζήτηση καλύτερης τύχης κι άλλοι σε χώρες του εξωτερικού με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του χωριού όπως και όλης της ελληνικής υπαίθρου.

Τι να δείτε στο Βουργαρέλι

Σήμερα το Βουργαρέλι βρίσκεται σε τροχιά ανάπτυξης κυρίως από τον τουρισμό.

Άλλωστε ένα τέτοιο μέρος τόσο ευνοημένο από τη φύση δεν θα μπορούσε να μείνει για πολύ κρυμμένο. Η θέση με την ανεμπόδιστη θέα, το πράσινο των δένδρων, τα τρεχούμενα νερά οι πετρόκτιστες βρύσες, τα τρία πανέμορφα γεφύρια και η πλατεία (μία από τις ωραιότερες που συναντήσαμε στην Ήπειρο) δεν θα μπορούσαν παρά να αποτελούν πόλο έλξης για όσους αγαπούν τη φύση και ψάχνουν την ανόθευτη ακόμη ζωή των ορεινών χωριών της Ηπείρου και μάλιστα της περιοχής των Τζουμέρκων.

Και μην φανταστείτε ότι θα πλήξετε. Ξεκινώντας από το χωριό μπορείτε να εξερευνήσετε όλη τη γύρω περιοχή. Αρχίζοντας από την πανέμορφη πλατεία με τη καταπληκτική θέα και προχωρώντας τον δρόμο με τα παλιά σπίτια ακούτε πρώτα και μετά βλέπετε τις δύο πετρόκτιστες βρύσες που αποτελούν το «σήμα κατατεθέν» του χωριού, την Αρχόντω και την Κρυστάλλω οι οποίες κτίστηκαν το 1926, με δαπάνη του Συνεταιρισμού.

Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε τα παρακάτω:

Οι βρύσες Αρχόντω και Κρυστάλλω

Πάνω από 80 χρόνια τρέχει γάργαρο νερό από τα 4 στόματα της πρώτης και τα 7 της δεύτερης. Υπάρχουν και οι λαικοί μύθοι που αν τους πιστέψετε και πιείτε νερό μπορεί να παντρευτείτε στο Βουργαρέλι και να μείνετε για πάντα εκεί.

Οι ντόπιοι θα σας δείξουν το σπίτι που επέλεξε ο Ναπολέοντας Ζέρβας για αρχηγείο του και στην πλατεία του χωριού υπάρχει μια ταμπέλα που υπενθυμίζει ότι το 1981 και επί κυβερνήσεως Ράλλη το Βουργαρέλι επελέγη για να δοθούν σε γεωργούς και κτηνοτρόφους οι πρώτες επιδοτήσεις της ΕΟΚ. Αξιοθέατο αποτελεί και η εικόνα των δύο οβίδων οι οποίες κατά την διάρκεια του γερμανοιταλικού βομβαρδισμού έπεσαν χωρίς να σκάσουν.

Τα τρία πέτρινα γεφύρια

Τα τρία πέτρινα γεφύρια του χωριού είναι από τα μέρη που αξίζουν την επίσκεψή σας.

1. Γεφύρι Της Νεράϊδας ή Νεραιδογέφυρο: Μονότοξο γεφύρι που βρίσκεται στην Θέση Μπάρδα. Χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα (1895)και χορηγός ήταν ο Κωνσταντίνος Πουλής. Από κάτω του περνάει ρέμα του Σαραντάπορου που καταλήγει στον Άραχθο Το συναντάμε μπαίνοντας στο Βουργαρέλι ερχόμενοι από Άρτα. Βρίσκεται στο μονοπάτι που ακολουθούμε στο δεξί μας χέρι.

Το Νεραϊδογέφυρο
Το Νεραϊδογέφυρο

2. Γεφύρι Στο Ρέμα Του Κοραή: Μονότοξο γεφύρι που βρίσκεται μέσα στο Βουργαρέλι στο δρόμο προς Αθαμάνιο. Γεφυρώνει το ομώνυμο ρέμα του ποταμού Καλεντίνη, παραπόταμου του Αράχθου.

Το γεφύρι στο ρέμα Κοραή
Το γεφύρι στο ρέμα Κοραή

3. Γεφύρι στη θέση Μεγάλη Βρύση: Μονότοξο γεφύρι που βρίσκεται στην ομώνυμη τοποθεσία έξω από το χωριό Βουργαρέλι , πηγαίνοντας προς Αθαμάνιο. Γεφυρώνει τον Καλεντίνη παραπόταμο του Αράχθου. Η κατασκευή του πιθανολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα.

Το Γεφύρι στη θέση Μεγάλη Βρύση
Το Γεφύρι στη θέση Μεγάλη Βρύση

Η Κόκκινη Εκκλησία

Σε απόσταση 4 περίπου χλμ. έξω από το χωριό βρίσκεται η Κόκκινη Εκκλησία ή Παναγία Βελλάς και είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία που δημιούργησε κατά τον 13ο αιώνα στην Ήπειρο η ένδοξη δυναστεία των Κομνηνοδουκάδων.

Βρίσκεται στον οικισμό Παλαιοχώρι, 4 χιλ. νότια του Βουργαρελίου. Χτίστηκε το 1281, είναι δηλ. προγενέστερη της Παρηγορίτισσας Άρτας, με δαπάνη του Θεοδώρου Τσιμισκή, πρωτοστράτορα (υψηλό στρατιωτικό αξίωμα της Βυζαντινής Αυλής κατά τη βασιλεία των Κομνηνών και Παλαιολόγων). Η ονομασία Κόκκινη Εκκλησιά οφείλεται προφανώς στο ζωηρό κόκκινο χρώμα των πλίνθων, από τις οποίες αποτελείται η τοιχοποιία του ναού. Από παράδοση λέγεται και «βασιλομονάστηρο», πιθανόν διότι αποτέλεσε κάποτε το καθολικό (κυρίως ναό) βασιλικής μονής που όταν εγκαταλείφθηκε , έγινε μετόχι στη μονή Βελλάς , απ’ όπου και το όνομα.

Για την ιδιαίτερη σημαντικότητα που έχει ο Ναός, έχει χαρακτηριστεί Ιστορικό διατηρητέο Μνημείο.

Το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου

Σίγουρα την επίσκεψή σας αξίζει και η Μονή του Αγίου Γεωργίου, λίγο έξω από το χωριό. Η Μονή θεμελιώθηκε το 1690 περίπου και ανιστορήθηκε το 1714, σύμφωνα με επιγραφή που βρίσκεται στον τοίχο μεταξύ πρόναου και καθολικού. Τα σημερινά κελιά είναι μεταγενέστερες κατασκευές. Στα μέσα του 19ου αιώνα το μοναστήρι βρισκόταν σε μεγάλη ακμή και η φιλανθρωπική του δράση σημαντική , αφού όπως αναφέρεται σε πηγές, επιχορηγούσε με μεγάλα ποσά τα σχολεία της περιοχής και βοηθούσε φτωχές οικογένειες.

Η μονή του Αγ. Γεωργίου, έπαιξε σημαντικό ρόλο, καθώς εκεί προετοιμάστηκε η εξέγερση της περιοχής το 1821 και το μοναστήρι χαρακτηρίστηκε ως η Αγία Λαύρα της Ηπείρου. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας λειτούργησε σαν καταφύγιο για τους αρματολούς και κλέφτες των Τζουμέρκων, αλλά και κάλυψε τις θρησκευτικές ανάγκες των κατοίκων , όταν οι Γερμανοί έκαψαν τον Αγ. Νικόλαο. Σήμερα, εξακολουθεί να παραμένει ένα ευλαβικό προσκύνημα και καταφυγή των Βουργαρελιωτών, όπου κι αν βρίσκονται.

Το 1957 κρίθηκε διατηρητέο ιστορικό μνημείο.

Total
0
Shares
Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Προηγούμενο Άρθρο
Το Γαναδιό

Γαναδιό - Ένα από τα τρία "Πέτρινα Χωριά"

Επόμενο Άρθρο

Γοργοπόταμος - Στους πρόποδες της Όρλας

Σχετικά Άρθρα

Η επιλογή αυτή είναι απενεργοποιημένη.