fbpx
Follow
Εγγραφείτε στο Newsletter μας

Βραδέτο – Το ψηλότερο χωριό του Ζαγορίου

Περπατώντας στο Βραδέτο

Το Βραδέτο είναι το ψηλότερο από τα χωριά του Ζαγορίου χτισμένο σε υψόμετρο 1.340 μ. στις νοτιοδυτικές  πλαγιές της Τύμφης, και συγκεκριμένα πάνω από το φαράγγι της Μεζαριάς  που καταλήγει στο  φαράγγι του Βίκου. Για το υψόμετρό του και την θαυμάσια  θέα του δικαιολογημένα ονομάζεται και Μπαλκόνι του Ζαγορίου. Απέχει από τα Ιωάννινα περίπου 52 χλμ.

Αρχιτεκτονική στο Βραδέτο

Ιστορία και Ονομασία

Σύμφωνα με μαρτυρίες το Βραδέτο είναι ένα από τα παλιά χωριά του Ζαγορίου αφού μαζί με άλλα χωριά αναφέρεται από το 1616. Κατά τις αρχές του 17ου αιώνα οικογένειες από τη Νούκα, οικισμό του Σκαμνελίου, εγκαταστάθηκαν στο Βραδέτο και μέχρι το 1761 το χωριό έφτασε να αριθμεί 70 οικογένειες. (Λαμπρίδης, Ζαγοριακά: 8/38).

Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του Ν.Τσιγαρά, μετά το 1761 ξέσπασε επιδημία πανώλης στη Μικρά Ασία. Τότε, πολλοί ξενιτεμένοι αναγκάστηκαν να γυρίσουν στο χωριό τους. Οι κάτοικοι του Βραδέτου για λόγους ασφάλειας τους υποχρέωσαν να παραμείνουν σε καραντίνα για σαράντα ημέρες στο παρεκκλήσι του Αγίου Αθανασίου που βρίσκεται στην κορυφή της σκάλας του Βραδέτου. Οι περισσότεροι βέβαια πέθαναν και τάφηκαν στη βόρεια πλευρά του παρεκκλησίου, οι τάφοι σκεπάστηκαν με ασβέστη και ποτέ δεν επετράπη η ανακομιδή των οστών (Λαμπρίδης Η.Μ. Ζαγοριακά 8/38, 39).

Σύμφωνα με τον Κων. Οικονόμου (Τοπωνυμικό Ζαγορίου), το όνομα Βραδέτο προέρχεται από το αρομουνικό brad που σημαίνει έλατο και την περιεκτική κατάληξη –eto «το ελατόδασος».

Θέα Βραδέτο

Από τα 1830 παρουσίασε μεγάλη ανάπτυξη τόση ώστε από τις αρχές του 19ου αιώνα είχε αποκτήσει και ελληνικό σχολείο, σύμφωνα με τις επιστολές του ευεργέτη Νικόλαου Τσιγαρά που ζούσε και δραστηριοποιούνταν στο Ιάσιο (ΛΙ: 8/38, 52, 78). Το 1895 το Βραδέτο είχε 173 κατοίκους καταγεγραμμένους στην Οθωμανική Στατιστική της χρονιάς εκείνης (Μιχάλης Κοκολάκης). Το 1919 έγινε έδρα της δικής του ομώνυμης Κοινότητας και το 1997 προσαρτήθηκε  στο δήμο Τύμφης. Το 2010 προσαρτήθηκε στο δήμο Ζαγορίου.

Οι παγκόσμιοι πόλεμοι και ο Εμφύλιος που ακολούθησε ανάγκασε πολλούς κατοίκους να ξενιτευτούν. Η ελάττωση του πληθυσμού συνεχιζόταν και η μετανάστευση των νέων στις μεγαλουπόλεις έφερε την ερήμωση. Βασική αιτία ήταν η δύσκολη πρόσβαση, αφού ο ασφαλτόδρομος έγινε το 1973-4 και μέχρι τότε η μοναδική επικοινωνία με τα υπόλοιπα χωριά ήταν η «σκάλα», που δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση.

Με καταγωγή από το Βραδέτο

Από το Βραδέτο κατάγονταν δύο διακεκριμένες οικογένειες, του Τσιγαρά και του Κοντοδήμου. Μέλος της οικογενείας Τσιγαρά ήταν ο Νικόλαος που δραστηριοποιόταν με επιτυχία σαν έμπορος, στο Ιάσιο της Ρουμανίας.

Όσο για την οικογένεια Κοντοδήμου, μέλη της εκλέγονταν για 70 συνεχή χρόνια προεστώτες του Ζαγορίου επί 70 συνεχή χρόνια κατά τον 17ο και 18ο αιώνα. (ΛΙ: 9/20)

Ο Πριμηκύρης Κοντοδήμος, που γεννήθηκε και πέθανε στο Βραδέτο ήταν αυτός που κατόρθωσε να βάλει τέλος στη συνήθεια της νεκροψίας των χριστιανών από Τούρκο υπάλληλο με αμοιβή. Με δικά του έξοδα πήγε στην Πόλη, όπου με  τη βοήθεια του ανεψιού του Χριστόδουλου κατάφερε να τακτοποιήσει το θέμα.

Ο Ιωάννης (Νούτσος) Κοντοδήμου ήταν ανηψιός του προηγούμενου και υπήρξε γενικός Προεστός του Ζαγορίου.. Ήταν καλός και τίμιος και επειδή ήταν  πολύ δραστήριος, του είχαν κολλήσει το παρατσούκλι «φύτρος»,  γιατί φύτρωνε παντού. Το 1786 με τις γνωριμίες  και τη δύναμη που είχε πέτυχε τον αποκεφαλισμό του τότε τοποτηρητή των Ιωαννίνων Σουλεϊμάν Πασά Γ’ που υπήρξε ένας νωθρός διοικητής. Τον επόμενο χρόνο  τον δολοφόνησε η γυναίκα του Σουλεϊμάν, η Αϊσέ, γυναίκα αδίστακτη  της οποίας η ζωή και η δράση είναι ένα σκοτεινό κεφάλαιο στην ιστορία της οικογένειας των Ασλανιδών.

Ο Αναστάσιος Σακελλάριος (1799-1865) ήταν καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στον οποίον πολλά οφείλει όχι μόνο η Ήπειρος αλλά ολόκληρη η Ελλάδα. Η αξιόλογη εκπαιδευτική του δράση σε σχολεία εντός και εκτός του ελληνικού χώρου τον έχει κατατάξει στους σπουδαίους ανθρώπους του πνεύματος. Η Ελληνική Κυβέρνηση τον βράβευσε για το πνευματικό του έργο με  τον «Αργυρούν Σταυρόν του Σωτήρος». Άφησε ένα μεγάλο ανέκδοτο έργο που απαρτίζεται από φιλολογικά σημειώματα, συλλογές δημοτικών τραγουδιών, παροιμιών, επιτάφιους λόγους, μεταφράσεις κ.ά.  Πηγή: izagori.gr

Η Ευφροσύνη Σακελλαρίου (-1917), μία από τις ευεργέτισσες της πόλης των Ιωαννίνων μετά το θάνατό της με διαθήκη.

Τι να δείτε στο Βραδέτο

Η Γέννηση της Θεοτόκου: Μεγάλη πέτρινη εκκλησία στην πλατεία του χωριού. Χτίστηκε το 1799  από τον Νικόλαο Τσιγαρά και γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Επίσης, υπάρχουν οι εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου με το κοιμητήριο, του Προφήτη Ηλία, του Αγίου Νικολάου, και του Αγίου Αθανασίου πάνω από την Σκάλα.

Η εκκλησία στο Βραδέτο

Η Σκάλα του Βραδέτου: Είναι ένας καλντεριμωτός δρόμος με βαθμίδες, που ένωνε το Βραδέτο με το απέναντι Καπέσοβο, τα υπόλοιπα  χωριά της περιοχής και φυσικά τα Γιάννενα. Αυτή η απομόνωση κράτησε μέχρι το 1974, που έγινε ο σύγχρονος ασφαλτοστρωμένος δρόμος. Το συνολικό μήκος της διαδρομής φτάνει τα 3,5 χιλ. Από αυτά, τα 1500 μέτρα είναι μονοπάτι που ξεκινάει από το Καπέσοβο και οδηγεί στο βάθος της χαράδρας και τα υπόλοιπα 2 χιλ. ανεβαίνεις ψηλά για να φτάσεις στο Βραδέτο. Η κυρίως σκάλα, αυτή που είναι στρωμένη με καλντερίμι και βρίσκεται στη πλευρά του Βραδέτου, έχει μήκος 1.200 μέτρα.

Μέσα στη  χαράδρα χρειάστηκε να κατασκευαστούν δύο πέτρινα θολωτά γεφύρια, για να εξασφαλιστεί το δρομολόγιο της Σκάλας. Πηγή: Σπύρος Ι. Μαντάς – Γεφυρογραφία της Πίνδου Β’ Τόμος, σελ.159

Σκάλα-Βραδέτου-Ζαγόρι

Το γεφύρι το «Πέρα» ή  το Βραδετινό: Βρίσκεται στη αρχή της χαράδρας της Μεζαριάς που βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Καπέσοβο και Βραδέτο. Εξυπηρετούσε τη Σκάλα του Βραδέτου γεφυρώνοντας το ρέμα της Γκρεμβούρας. Είναι μονότοξο με καμάρα θεμελιωμένη σε δύο κάθετους βράχους. Το άνοιγμα του τόξου είναι 4.20 μ. και το ύψος φτάνει τα 7.90 μ.

Ο διάδρομος διάβασης  έχει μήκος 10.50 μ. Η χρονολογία κατασκευής του παραμένει άγνωστη όπως και το έτος δημιουργίας της Σκάλας. Πάντως φαίνεται το γεφύρι να αποτελεί  κατασκευή μεταγενέστερη της Σκάλας. Πηγή: Σπύρος Ι. Μαντάς – Γεφυρογραφία της Πίνδου Β’ Τόμος, σελ. 512

Η τοποθεσία “Μπελόη” στην άκρη της χαράδρας του Βίκου είναι ένα από τα εντυπωσιακά σημεία θέασης της χαράδρας. Μια πεζοπορική διαδρομή 40 λεπτών σε οδηγεί σε ένα από τα ωραιότερα σημεία του Ζαγορίου.
Απερίγραπτη ομορφιά!

Το τοπωνύμιο Μπελόη, αλλού μεταφράζεται σαν ωραία θέα και αλλού σαν μπαλκόνι. Ο Κων. Οικονόμου στο «Τοπωνυμικό Ζαγορίου» έχει μια άλλη θεωρία κατά την οποία το τοπωνύμιο προέρχεται από το αρομουνικό bel “λευκός” απ’όπου τα Ηπειρωτικά η μπέλα, “η προβατίνα με άσπρο κεφάλι”, μπέλου, “το λευκό ιδίως, πρόβατο” και την παλιά ρουμανική κατάληξη -oi)

Μερικά από τα βαθύτερα σπηλαιοβάραθρα της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης βρίσκονται στην περιοχή του Βραδέτου. Η “Τρύπα στα Αλώνια“, η “Τρύπα της Σκάλας“, η “Τρύπα της Καλόγριας“, η “Τρύπα στα Κορνίσια“, η “Γκαϊλότρυπα” και η “Χιονότρυπα“. (Πηγή : Βικιπαιδεία)

Δραστηριότητες στο Βραδέτο

Το χωριό βρίσκεται στην κύρια ζώνη της προστατευόμενης περιοχής του Εθν. Πάρκου Β. Πίνδου. Εκτός από τη δημοφιλή και εύκολη διαδρομή στη Μπελόη που αναφέραμε πιο πάνω, από το Βραδέτο ξεκινούν πολλές πεζοπορικές και ορειβατικές διαδρομές εύκολες ή δύσκολες. Από τις δύσκολες διαδρομές είναι η ανάβαση στις δύο ψηλές κορυφές της Τύμφης, Γκαμήλα (2497μ.) και Αστράκα (2432μ.), καθώς και στη Δρακόλιμνη Τύμφης.

Επίσης, η γύρω περιοχή προσφέρεται για διαδρομές με το αυτοκίνητο και επίσκεψη στα παραδοσιακά χωριά, σε γεφύρια πέτρινα, και σε μοναστήρια με ιστορία αιώνων.

Δυστυχώς όμως δεν έχει την τουριστική ανάπτυξη που έχουν άλλα χωριά παρά την υπέροχη θέα και θέση του . Στο χωριό διατηρούνται κάποια σπίτια με την παλιά αρχιτεκτονική καθώς και οι καλντεριμωτοί δρόμοι.

Στην όμορφη πλατεία με τον πλάτανο βρίσκεται το καφενείο – ταβέρνα το οποίο εξυπηρετεί τον κόσμο. Επίσης, υπάρχει και ένας ωραίος ξενώνας με θαυμάσια θέα.

Εκδηλώσεις

Στις 8 Σεπτεμβρίου (Γενέσιο Θεοτόκου). Την λειτουργία ακολουθεί το πανηγύρι.

Έκθεση ερασιτεχνικής φωτογραφίας: Το Νοέμβριο του 2011 στο κτίριο του παλιού Δημοτικού Σχολείου το οποίο ανακαινίστηκε από το Στέφανο Χρηστογούλα, ξεκίνησε η λειτουργία της ΄Εκθεσης. Ο Στέφανος Χρηστογούλας είναι κάτοικος του χωριού από το 1991 και δημιούργησε την έκθεση αυτή με δικές του δαπάνες και προσωπική εργασία με σκοπό να αναδείξει τις ομορφιές όχι μόνο του Βραδέτου αλλά και του Ζαγορίου. Από το 2021 δημιούργησε διαδικτυακή έκθεση ερασιτεχνικής φωτογραφίας με δυνατότητα πρόσβασης από όποιον επιθυμεί και επισκεφθεί την ιστοσελίδα, αλλά και να συμμετέχει. Πληροφορίες: https://matiesapozagori.gr/

Total
0
Shares
5 comments
  1. Στο Βραδέτο η οικογένεια Κοντοδήμου προέρχεται από την οικογένεια Τσολάκη. Απλά ο πατέρας Δήμος Τσολάκης ήταν κοντός στο μπόϊ και είχε το παρατσούκλι “Κοντο-δήμος” και στην πορεία των χρόνων του έμεινε και καταγράφθηκε ως Κοντοδήμος

  2. Η λέξη Μπελόη (Beloi) είναι Σλαΰικη και σύμφωνα με πληροφορίες η κατάληξη -oi σημαίνει ιδιοκτησία κάποιου. Παρόμοιες λέξεις υπάρχουν στην Βουλγαρία, Ρουμανία και πιο βόρεια όπως Dragoi που σημαίνει του Drag,

  3. Το μονότοξο γεφύρι του Νούτσου, έχει συμπληρωθεί και το επώνυμο Κόκκορος που ήταν μυλωνάς και συντηρούσε το γεφύρι. Υπάρχουν ακόμη απόγονοι στο Κουκούλι του τότε μυλωνά και η σωστή προφορά του επωνύμου είναι Κόκκορος και το γεφύρι του Νούτσου η Κόκκορου!

  4. Η προέλευση του ονόματος του Κοντοδήμου οπωσδήποτε είναι ενδιαφέρουσα.
    Το τοπωνύμιο Μπελόη, αλλού μεταφράζεται σαν ωραία θέα και αλλού σαν μπαλκόνι. Ο Κων. Οικονόμου στο «Τοπωνυμικό Ζαγορίου» έχει μια άλλη θεωρία κατά την οποία το τοπωνύμιο προέρχεται από το αρομουνικό bel “λευκός” απ’όπου τα Ηπειρωτικά η μπέλα, “η προβατίνα με άσπρο κεφάλι”, μπέλου, “το λευκόίδίως,πρόβατο” και την παλιά ρουμανική κατάληξη -oi, όπως συναντιέται στα ρουμανικά τοπωνύμια Bärboi, Botoi, Bräiloi, Dragoi κλπ. Το γεφύρι του Κόκκορου, που είναι και η αρχική του ονομασία, το συναντάμε και σαν γεφύρι του Κόκκορη.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Προηγούμενο Άρθρο

Αρχαίος Οικισμός Βραχωνά

Επόμενο Άρθρο
Σκάλα του Βραδέτου

Η περίφημη Σκάλα του Βραδέτου

Σχετικά Άρθρα

Η επιλογή αυτή είναι απενεργοποιημένη.