Ο Νικάνορας ή Νικάνωρ είναι ένα μικρός οικισμός στις πλαγιές του Σμόλικα και ανήκει στην πολιτισμική και ιστορική ενότητα των Μαστοροχωρίων της Κόνιτσας. Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 723 μέτρα και απέχει από την Κόνιτσα 13 χλμ.
Η χρονολογία δημιουργίας του οικισμού είναι άγνωστη καθώς και η προέλευση της παλιάς ονομασίας Κορτίνιστα. Λέγεται ότι παλιά ο οικισμός αποτελούνταν από λίγες καλύβες και ήταν χτισμένος κοντά στο σημερινό ξωκλήσι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Στα 1815 στο χωριό εμφανίστηκε επιδημία χολέρας. Οι κάτοικοι απέδωσαν τη σωτηρία τους σε θαύμα του οσίου Νικάνορα γι΄αυτό και έκτισαν το ομώνυμο εκκλησάκι.
Σύμφωνα με τη Τουρκική Στατιστική της Ηπείρου (Σαλναμέ) του 1895 (Μιχάλης Κοκολάκης σελ. 271) η Κορτίνιστα εκείνη τη χρονιά ήταν ένα μεγάλο χωριό στον Καζά (επαρχία) Κόνιτσας. Είχε 50 χανέδες (νοικοκυριά, σπίτια) και πληθυσμό 176 κατοίκους.
Σαν κοινότητα αναγνωρίστηκε επίσημα το 1919 με την ονομασία Κορτίνιστα και έδρα τον οικισμό. Το 1927 μετονομάστηκε σε Νικάνορας. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης αποτελεί τη τοπική κοινότητα Νικάνορος που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Κόνιτσας του Δήμου Κόνιτσας και σύμφωνα με την απογραφή του 2021 έχει πληθυσμό 25 κατοίκους.
Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία την κτηνοτροφία και λιγότερο με τις δασικές εργασίες.
Η θέση του χωριού είναι σε ένα εκπληκτικό σημείο με θέα τις κορφές του Κλέφτη και της Κρεβατιάς. Καθώς βρίσκεται στην περιφερειακή ζώνη της προστατευόμενης περιοχής του Εθν. Πάρκου Β. Πίνδου προσφέρεται για ωραίες πεζοπορικές διαδρομές (μεγάλες και μικρές) στη γύρω περιοχή, καθώς και ορειβατικές στις κορφές του Κλέφτη (1847 μ.) και της Κρεβατιάς (900 μ.).
Από τα ενδιαφέροντα σημεία που αξίζει να επισκεφτεί κάποιος είναι και η Μονή του Οσίου Νικάνορα. Βρίσκεται σε μια εντυπωσιακή κορυφή ψηλά πάνω σε ένα βράχο,με υπέροχη θέα, που απολαμβάνει. Ένα δρόμος οδηγεί στο μοναστήρι παρακάπτοντας τα σκαλοπάτια τα οποία παλιότερα χρησίμευαν για την προσέγγιση του μοναστηριού. Η θέα από το μοναστήρι είναι υπέροχη. Οι κορφές του Σμόλικα και του Γράμμου απλώνονται μπροστά με το Σαραντάπορο να κυλάει ανάμεσά τους.
Η Ιερά Μονή Οσίου Νικάνορα είναι χτισμένη από το 1816 στη θέση όπου προϋπήρχαν ερείπια παλαιάς Μονής, η οποία κατά τον Αραβαντινό χτίστηκε τον 17ο αιώνα και ήταν γνωστή ως Μονή Βράνιστας. Σήμερα είναι ιστορικό διατηρητέο μνημείο και προστατεύεται από την 8η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στον Όσιο Νικάνορα, ιδρυτή της Μονής Ζάβορδας Γρεβενών. Χτίστηκε ως ένδειξη τιμής στον Όσιο που έσωσε το 1815 τους κατοίκους από τη μεγάλη επιδημία πανούκλας που μάστιζε το χωριό Κορτίνιστα και όλη την περιοχή. Ευγνώμονες οι κάτοικοι και καθ’ υπόδειξη του Οσίου έχτισαν το μοναστήρι στην κορυφή του ψηλού αυτού βράχου.
Ο ναός αγιογραφήθηκε το 1826 από τον ζωγράφο Β. Αποστόλη από τα Φραστανά (Κάτω Μερόπη Πωγωνίου).Το παλιό τέμπλο του ναού όπως και οι εικόνες του κλάπηκαν το 1975.
Το χωριό γιορτάζει στις 17 Ιουλίου της Αγίας Μαρίνας με πανηγύρι στην κεντρική πλατεία. Ο Όσιος Νικάνωρ γιορτάζει στις 7 Αυγούστου και στον υπαίθριο χώρο κάτω από το μοναστήρι πραγματοποιείται ολοήμερο πανηγύρι με τη συμμετοχή πολλών κατοίκων της περιοχής.
