Τα Πράμαντα (ή η Πράμαντα) είναι χτισμένα αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 840 μ. στους πρόποδες της Στρογγούλας (2.107μ.), μιας από τις πλέον εντυπωσιακές κορυφές της οροσειράς των Τζουμέρκων ή Αθαμανικών ορέων. Βρίσκονται δυτικά του Άραχθου σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από ψηλά βουνά εκτεταμένα ελατοδάση, ποτάμια, χαράδρες και πλαγιές.
Είναι το κεφαλοχώρι του Νομού Ιωαννίνων και έδρα του Δήμου Βορείων Τζουμέρκων. Πολιτισμικά και ιστορικά ανήκουν στην ενότητα των χωριών των Τζουμέρκων, αλλά, μαζί με άλλα χωριά, και στην ενότητα των Μαστοροχωρίων των Τζουμέρκων.
Ιστορικές πληροφορίες για τα Πράμαντα
Η ονομασία
Για την προέλευση του τοπωνυμίου υπάρχουν διάφορες εκδοχές με επικρατέστερες δύο:
- Ο ιστορικός Παναγιώτης Αραβαντινός αναφέρει ότι η περιοχή ονομαζόταν Πρόμαντα, γιατί λειτουργούσε ως προμαντείο της Δωδώνης
- Σύμφωνα με την προφορική παράδοση, η ονομασία προήλθε από τη λέξη πράματα που στην τοπική διάλεκτο λέγονται τα γίδια και τα πρόβατα. Με απόφαση του Δημαρχείου προστέθηκε χάριν ευφωνίας το ν και έγινε Πράμαντα.
‘Ιδρυση και ιστορική αναδρομή
Είναι άγνωστο πότε ιδρύθηκε ο αρχικός οικισμός. Κάποια αρχαιολογικά ευρήματα στη γύρω περιοχή χρονολογούνται στη νεολιθική εποχή αλλά καμία συστηματική έρευνα δεν υπήρξε που να φωτίζει την ιστορική αυτή εποχή.
Από το 1100 μ.Χ. που άρχισαν οι επιδρομές των βαρβάρων μέχρι τα χρόνια του Αλή πασά, ολόκληροι πληθυσμού χριστιανών Ελλήνων από διάφορα μέρη έφτασαν στην περιοχή των Χριστών ζητώντας ασφαλές καταφύγιο. Οι κάτοικοι ζούσαν αυτόνομα, παράγοντας τους πόρους για τη διαβίωσή τους.
Μετά την κατάληψη της Άρτας το 1439 από τους Τούρκους οι κάτοικοι των Τζουμέρκων μετά από μακρά αντίσταση αναγνώρισαν το 1479 τη Τουρκική κυριαρχία μετά από παραχώρηση προνομίων από τους Τούρκους.
Τα Πράμαντα συμμετείχαν στον αγώνα του 1821 και έγιναν κέντρο κλεφταρματωλών. Από τα Πράμαντα και τους γειτονικούς Μελισσουργούς, οι οπλαρχηγοί Γεώργιος Καραϊσκάκης και Γώγος Μπακόλας, στρατολόγησαν τα πρώτα επαναστατικά σώματα. Οι Πραμαντιώτες συμμετείχαν σε αρκετές μάχες, στα Θεοδώριανα, την Τρίπολη, το Άργος, τα Δερβενάκια και αλλού, υπό την ηγεσία του Κίτσου Τζαβέλα,του Μάρκου Μπότσαρη, του Γιώργου Καραισκάκη, του Παπαφλέσσα και άλλων οπλαρχηγών, επίσης στη μάχη της Πλάκας το 1822, στην πολιορκία του Μεσολογγίου, στη μάχη του Πέτα το 1854 και γενικότερα στην επανάσταση της Άρτας καθώς και σε άλλα μέρη όπου η επανάσταση φούντωνε. Και κάθε φορά ο φόβος των αντιποίνων ανάγκαζε τις οικογένειες να ξενιτευτούν και να εγκατασταθούν μακριά από την πατρίδα τους.
Το 1881, και τρία χρόνια μετά τη συνθήκη του Βερολίνου (Ιούλιος 1878), το χωριό, όπως και ένα ευρύτερο τμήμα της Ηπείρου, απελευθερώθηκε και προσαρτήθηκε στο ελληνικό κράτος.
Η περιοχή των Τζουμέρκων βρέθηκε στη δίνη των Παγκόσμιων Πολέμου και του Εμφυλίου μετρώντας απώλειες τόσο σε έμψυχο όσο και άψυχο υλικό.
Τα επαγγέλματα
Στα Πράμαντα όπως και σε άλλες ορεινές περιοχές οι συνθήκες ευνόησαν κάποια επαγγέλματα τα οποία ασκήθηκαν και χαρακτήρισαν την ιστορική και πολιτισμική ταυτότητα των κατοίκων.
Οι Μαστόροι και οι Κουδαραίοι των Πραμάτων υπήρξαν σπουδαίοι τεχνίτες και άφησαν λαμπρά δείγματα της τέχνης τους. Η πέτρα ήταν το υλικό που είχαν και η πέτρα ήταν αυτή που τους έστρεψε στο νέο επαγγελματικό προσανατολισμό και τους έκανε γνωστούς πέρα από τα όρια της περιοχής τους. Αυτοδίδακτοι αλλά καταπληκτικοί μαστόροι ασχολήθηκαν οι περισσότεροι με την πέτρα αλλά και πολλοί με το ξύλο.
Άλλο ένα κύριο και παλιό επάγγελμα ήταν αυτό του Αγωγιάτη (Κιρατζή).΄Ηταν οι μεταφορείς μακρινών αποστάσεων και οι Πραμαντιώτες το άσκησαν για πολλά χρόνια. Σκληρή δουλειά και οι περισσότεροι πέθαιναν πριν τα 50-60 χρόνια. Η εμφάνιση των αυτοκινήτων σήμανε και το τέλος αυτού του επαγγέλματος
Κτηνοτροφία και τσελιγκάτα: Οι πλαγιές και οι κορφές των Τζουμέρκων κάθε καλοκαίρι γέμιζαν από τα μεγάλα κοπάδια των τσελιγκάδων. Η κτηνοτροφία από παλιά αποτελούσε την κύρια δραστηριότητα αφού οι μικρές καλλιεργήσιμες εκτάσεις δεν ευνοούσαν την εκτεταμένη καλλιέργεια. Στην πορεία διάφορες συνθήκες ανάγκασαν τους κτηνοτρόφους να δημιουργήσουν τα τσελιγκάτα, ενώνοντας τα κοπάδια τους κάτω από την ηγεσία του τσέλιγκα ή αρχιτσέλιγκα, που διέθετε τα περισσότερα ζώα και ο οποίος μπορούσε ευκολότερα να νοικιάσει βοσκοτόπια. Σήμερα τα τσελιγκάτα υπάρχουν αλλά όχι με την παλιά δυναμική.
Οι ραφτάδες: Άλλο ένα επάγγελμα με το οποίο ασχολήθηκαν οι κάτοικοι ήταν αυτό του ράφτη που ασκούνταν εποχιακά και στις μετακινήσεις τους σε μακρινές περιοχές κουβαλούσαν τα σύνεργα της δουλειάς. Οι ραφτάδες είχαν κι αυτοί την δική τους συνθηματική γλώσσα τα «μπουκουρέικα» που προέρχεται από τη λέξη μπούκουρας = ράφτης.
Με καταγωγή από τα Πράμαντα
Ο Κώστας Μπέκας ο πρωτομάστορας του γεφυριού της Πλάκας, γεννήθηκε στα Πράμαντα το 1825 και έμαθε από μικρός την τέχνη της πέτρας και ανέλαβε την εκτέλεση μεγάλων και σημαντικών έργων, κυρίως εκκλησιών, αρχοντικών και γεφυριών.
Εδώ γεννήθηκε ο δικηγόρος, πολιτικός και ιστορικός συγγραφέας Δημήτριος Φ. Καρατζένης (1904-1989). Ο Δ. Καρατζένης άφησε εποχή με το ιστορικό υλικό που αναφέρεται στην Άρτα και την ευρύτερη περιοχή, από το 1800 ως την απελευθέρωση του 1881.
Από τα Πράμαντα κατάγεται και η οικογένεια Γεωργάκη, που έδωσε πολλούς πραγματικούς καλλιτέχνες, πελεκάνους και ξυλογλύπτες. Καλύτερος όλων θεωρείται ο Βασίλης Γεωργάκης (1853-1935) που ακόμη και σήμερα παραμένει θρύλος για την περιοχή των Τζουμέρκων.
Άλλος ένας λαϊκός μάστορας των Τζουμέρκων από τα Πράμαντα είναι ο Φώτης Καρατζένης. Γεννήθηκε το 1869 και μεγάλωσε σε οικογένεια μαστόρων της πέτρας. Από νωρίς νωρίς συμμετείχε μαθαίνοντας στην παρέα του πατέρα του.
Από τα Πράμαντα κατάγεται και ο δάσκαλος Κώστας Τσίρκας (1906-1944). Το 1930 μετατέθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου και οργανώθηκε στο ΚΚΕ. Το 1938 συνελήφθη και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης κομμουνιστών της Ακροναυπλίας. Ο Κώστας Τσίρκας εκτελέστηκε την Πρωτομαγιά του 1944 μαζί με τους 200 κομμουνιστές στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, σε αντίποινα για τη δολοφονία ενός Γερμανού στρατηγού και της συνοδείας του από αντάρτες του ΕΛΑΣ κοντά στους Μολάους στην Πελοπόννησο. Χωρίς να έχουν τελέσει κανένα αδίκημα κατά των κατακτητών, δεδομένου ότι σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής ήταν εξόριστοι ή έγκλειστοι σε φυλακές, οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα αποκλειστικά και μόνο λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων.
Τα Πράμαντα σήμερα
Δυστυχώς σήμερα παραδοσιακά κτίσματα στο χωριό δεν υπάρχουν, εκτός από ελάχιστα που αποτελούν δείγματα της τοπικής αρχιτεκτονικής. Η πυρπόληση του χωριού από τους Γερμανούς και ο σεισμός του 1967 κατέστρεψαν πολλά από τα παραδοσιακά σπίτια.
Στο κέντρο των Πραμάντων είναι η όμορφη πλακόστρωτη πλατεία με τον τεράστιο πλάτανο, που αποτελούσε και αποτελεί σημείο αναφοράς των εορταστικών εκδηλώσεων των θρησκευτικών πανηγυριών αλλά και των συναντήσεων των Πραμαντιωτών τις μέρες του καλοκαιριού που συγκεντρώνονται στο γενέθλιο τόπο τους.
Στην πλατεία δεσπόζει η κεντρική εκκλησία της Αγίας Παρασκευής που έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό μνημείο. Η εκκλησία είναι τρίκλιτη βασιλική του 19ου αιώνα η οποία έχει διάφορα αρχιτεκτονικά στοιχεία που αποτελούν δείγματα της αστικής αρχιτεκτονικής, προσαρμοσμένα με τέχνη από τους Τζουμερκιώτες μαστόρους.
Εκδηλώσεις: Στην εορτή της Αγίας Παρασκευής Θεία Λειτουργία στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής και βραδινό βανηγύρι στην Πλατεία (25-26-27). Στις 27 χορεύεται ο καγκελάρης. Το «Καγκελάρι» ή «Καγκελάρης» είναι ένας επιβλητικός κυκλικός χορός ο οποίος γίνεται μια φορά το χρόνο και συμμετέχουν όλοι. Το όνομά του το πήρε από δεξιόστροφα και αριστερόστροφα γυρίσματα που διαγράφουν οι χορευτές, τις λεγόμενες «Κύκλες», και η ονομασία “Καγκελάρι” είναι μεταγενέστερη.
Επίσης στην πλατεία βρίσκεται η Bρύση του Αράπη που παριστάνει ένα ανθρώπινο κεφάλι με κρουνό που βγαίνει από το στόμα του. Είναι έργο του Πραμαντιώτη πρωτομάστορα Βασιλείου Χρ. Γεωργάκη και δημιουργήθηκε το 1887. Το όνομα, λέγεται, πως προέρχεται από κάποιον αράπη που στεκόταν εδώκαι μάζευε τους φόρους υποτελείας .
Το Μνημείο της Γυναίκα της Πράμαντας είναι ένα γλυπτό στο κέντρο χωριού που θυμίζει τη συμβολή της γυναίκας Ηπειρώτισσας στους αγώνες του έθνους.
Η περιοχή των Τζουμέρκων τα τελευταία χρόνια έχει κάνει τεράστια άλματα στην προώθηση του τουρισμού, με την συμμετοχή και ενασχόληση των επαγγελματιών και με την υποστήριξη των φορέων.
Σήμερα τα Πράμαντα είναι ένα ζωντανό χωριό στο κέντρο της ευρύτερης περιοχής και έδρα του Δήμου Βορείων Τζουμέρκων με πληθυσμό περίπου 800 κατοίκους, ο οποίος την καλοκαιρινή περίοδο ξεπερνάει τους 1500. Διαθέτει ταβέρνες, ζαχαροπλαστεία, καφετέριες και νυχτερινή διασκέδαση. Επίσης διαθέτει σύγχρονο Κέντρο Υγείας, φαρμακείο, κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, πρατήριο καυσίμων, τράπεζα, ATM, ταχυδρομείο, αστυνομικό τμήμα και σχολεία όλων των βαθμίδων. Σε αυτό το παραδοσιακό κεφαλοχώρι, που συνδυάζει το σύγχρονο τρόπο ζωής, ο επισκέπτης μπορεί να βρει πληροφορίες για ό,τι χρειαστεί.
Το εύρος δραστηριοτήτων σε ένα τέτοιο φυσικό περιβάλλον είναι μεγάλο και οι επιλογές ανάλογες με τον διαθέσιμο χρόνο, τις αντοχές και τη διάθεση. Ορεινοί όγκοι και κορφές για τους λάτρεις της ορειβασίας, μονοπάτια για πεζοπορία, επίσκεψη σε καταρράκτες, rafting στον Άραχθο και τον Καλαρρύτικο, κατάβαση φαραγγιών για τους τολμηρούς, εκδρομές με αυτοκίνητο στα γύρω παραδοσιακά χωριά, επίσκεψη σε μοναστήρια, εκκλησίες και γεφύρια. Ένας ιδιαίτερος προορισμός και πέρα από τους καλοκαιρινούς μήνες.
Τι να δείτε μέσα και έξω από τα Πράμαντα
Στο μέρος παλιά ήταν ένα μικρό εκκλησάκι αφιερωμένο στην Αγία Παρασκευή. Το 1890 θεμελιώθηκε η καινούρια εκκλησία βασιλικού ρυθμού με τρούλους με την καθοδήγηση του λαϊκού αρχιτέκτονα Κων. Μπέκα, ο οποίος κατάγονταν από τα Πράμαντα. Με το ποσό των εισφορών των κατοίκων και την προσωπική εργασία των χωριανών ,ανδρών και γυναικών, το έργο προχώρησε μέχρις ενός σημείου και κατόπιν σταμάτησε λόγω έλλειψης χρημάτων.
Το 1904 συγκεντρώθηκε το σεβαστό για εκείνη την εποχή ποσό των 10.000 δραχμών, από εισφορές των κατοίκων (εράνους) και από εσωτερικό δάνειο από τους οικονομικά ευκατάστατους πατριώτες. Ο Κων. Μπέκας είχε πεθάνει και την εργολαβία ανέλαβαν οι δυο πρωτομάστορες Ιωάννης Τσιακούμης και Κωνσταντίνος Τόδουλος.
Έξω από το χωριό στο δρόμο για Μελισσουργούς χτισμένη πάνω σ’ ένα λόφο με πλούσια βλάστηση από λεύκες και έλατα βρίσκεται η Μονή της Αγίας Παρασκευής . Είναι μια μεγάλη τρίκλιτη βασιλική περιτοιχισμένη και σκεπασμένη με πλάκες ,με χαγιάτι, κελιά στην μπροστινή πλευρά, ξενώνες στον όροφο και μια όμορφη πετρόχτιστη πηγή . Η Μονή διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη σύγχρονη ιστορία, καθώς ήταν έδρα του οπλαρχηγού Πουτέτση κατά τους αγώνες του 1912-1913.
Τα ιστορικά μνημεία αποτελούν αξιοθέατο, ανακαλούν στη μνήμη σημαντικές στιγμές της ιστορίας, αλλά ταυτόχρονα λειτουργούν σαν πόλος έλξης για τους επισκέπτες. Αποτελούν μοναδικά δείγματα της ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής παράδοσης και του νεοελληνικού πολιτισμού.
Το γεφύρι της Πλάκας είναι από τα πιο γνωστά γεφύρια, όχι μόνο για την ιστορία του αλλά και για την άρτια κατασκευή του και την υπέροχη αρχιτεκτονική του. Γεφυρώνει τον Άραχθο ένα από πιο ορμητικά ποτάμια της Ηπείρου και είναι το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων και το τρίτο μεγαλύτερο στην Ευρώπη.
Δίτοξο γεφύρι το οποίο γεφυρώνει το Μελισσουργιώτικο ρέμα και βρίσκεται αμέσως μετά τον οικισμό των Χριστών στο δρόμο για τα Πράμαντα. Κατασκευάστηκε κατά την διάρκεια των πρώτων ετών της απελευθέρωσης (1833-1890) και αντικατέστησε άλλο παλαιότερο που βρισκόταν στην κατάντη. Δίπλα υπάρχει ένας παραδοσιακός νερόμυλος, ο οποίος στο διάστημα 1881-1912 χρησιμοποιήθηκε σαν στρατιωτικό και τελωνειακό φυλάκιο.
Μονότοξο πέτρινο γεφύρι με επίπεδο κατάστρωμα γεφυρώνει τον Καλαρρύτικο ποταμό. Είναι σκαρφαλωμένο στα βράχια των δύο πλευρών του ποταμού. Το γεφύρι το κατασκεύασε ο Συρρακιώτης μεγαλέμπορος Συγκούνας, καθώς από αυτό το σημείο περνούσε τα εμπορεύματά του προς την Άρτα.
Πριν από την κατασκευή του γεφυριού η μεταφορά των εμπορευμάτων γινόταν με ένα συρματόσκοινο, που ήταν στερεωμένο στις δύο πλευρές του ποταμού. Βρίσκεται στον δρόμο από την Κηπίνα προς τους Χριστούς.
Δραστηριότητες
Φαράγγια και καταρράκτες, κορφές και ποτάμια, ορεινές διαδρομές, δάση και οροπέδια… μεγαλόπρεπα στολίδια της γης.
Η περιοχή γύρω από τα Πράμαντα καθώς και η ευρύτερη περιοχή των Τζουμέρκων είναι γεμάτη από τοπία που επισφραγίζουν την άγρια και αυθεντική ομορφιά της φύσης προσκαλώντας τον επισκέπτη στη μύηση και τη βιωματική απόλαυση.
Η όμορφη κορυφή των Τζουμέρκων με το χαρακτηριστικό της σχήμα είναι το σήμα κατατεθέν των Πραμάντων και αγαπημένη κορυφή των ορειβατών. Εντυπωσιακή όλες τις εποχές του χρόνου και ορατή από όλες τις πλευρές μαγνητίζει το βλέμμα.
Η ονομασία, κατά μία εκδοχή, προέρχεται από τη στρούγκα που ήταν από παλιά σε μια μικρή ομαλή επιφάνεια στο μέσο του ύψους τους βουνού. Επειδή όμως λόγω της απόκρημνης επιφάνειας μόνον λίγα πρόβατα μπορούσαν να βοσκήσουν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, γι’ αυτό και ονομάστηκε «στρογκούλα» δηλαδή μικρή στρούγκα.
Μια άλλη εκδοχή θέλει την ονομασία Στρογγούλα λόγω του στρογγυλού του όγκου της. Ανάλογη με την υιοθέτηση της εκδοχής είναι και η γραφή της λέξης.
Το ελατόδασος πάνω από το χωριό. Λόγω της μεγάλης του έκτασης η αρχική του ονομασία ήταν Μακρόπουλο αλλά με το πέρασμα του χρόνου και χάριν ευφωνίας έγινε Μαρκόπουλο. Σε κάποια περίοδο που ο πληθυσμός του χωριού είχε αυξηθεί και οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις δεν επαρκούσαν ξεχέρσωσαν διάφορα τμήματα για καλλιέργεια.
Όταν η καλλιέργεια σταμάτησε, το δάσος αναδασώθηκε και έφτασε στη σημερινή του μορφή. Από το χωριό ξεκινάει μονοπάτι και μια υπέροχη διαδρομή μέσα στο ελατόδασος. Πρώτη στάση είναι η πηγή Σκάλα που είναι η πηγή από την οποία υδρεύεται το χωριό. Λέγεται Σκάλα γιατί είναι η πρώτη βαθμίδα για το ανέβασμα προς το δάσος του Μαρκόπουλου.
Η επόμενη πηγή είναι η Κερασιά και το μονοπάτι φτάνει μέχρι το καταφύγιο Πραμάντων.
Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 1260 μ. σε ένα πανέμορφο οροπέδιο κάτω από τη βόρεια πλευρά της Στρογγούλας και με εκπληκτική θέα στον όγκο της Κακαρδίτσας.
Λειτουργεί από το 2006 με κρεβάτια, οργανωμένη κουζίνα, τραπεζαρία, καθιστικό και τζάκι. Δίπλα στο Καταφύγιο, είναι κτισμένο ένα μικρό υπαίθριο θέατρο.
Είναι οικισμός των Πραμάντων, ο οποίος τα τελευταία χρόνια έχει αξιοποιηθεί σημαντικά. Αποτελεί καλοκαιρινό προορισμό πολλών Πραμαντιωτών που ζουν μακριά και έρχονται τα καλοκαίρια στην πατρίδα. Πολύ όμορφη η πλατεία του οικισμού και γενικά είναι ένας πολύ φροντισμένος οικισμός.Τα τελευταία χρόνια έχουν κτιστεί αξιόλογες ξενοδοχειακές μονάδες.
Λίγα χιλιόμετρα από τα Πράμαντα είναι οι Μελισσουργοί με τις τρεις πλατείες και τον όγκο των βουνών τριγύρω με την άγρια ομορφιά που συναρπάζει. Από τα πανέμορφα χωριά των Τζουμέρκων με εντυπωσιακές περιοχές για εξερευνήσεις και δραστηριότητες και με τουριστική υποδομή.
Επίσης σε μικρή απόσταση πριν από το χωριό μια πινακίδα δείχνει το δρόμο για το καταφύγιο των Μελισσουργών σε υψόμετρο 1209μ.
Η Στρογκούλα ποτέ δεν παύει να γοητεύει. Από τη βόρεια πλευρά της ξεπηδάει ο καταρράκτης του Κεφαλόβρυσου με μήκος 350μ. και με συνεχή ροή όλες τις εποχές. Ο καταρράκτης στην πορεία του σχηματίζει το ρέμα της Κοφερίτας το οποίο χύνεται στο ρέμα των Μελισσουργών. Η διαδρομή είναι εύκολη και με σήμανση και ξεκινάει είτε από το Καταφύγιο των Πραμάντων, είτε από το Καταφύγιο των Μελισσουργών.
Μισή ώρα περίπου βαδίζουμε μέσα σε δάσος από έλατα ώσπου να βγούμε σε ανοιχτή περιοχή. Ακολουθώντας την πορεία και έχοντας οπτική επαφή με τον καταρράκτη πεζοπορούμε για σαράντα περίπου λεπτά. Αφήνοντας το βλέμμα να πλανηθεί από δεξιά προς τα αριστερά βλέπουμε το βόρειο τμήμα της Στρογγούλας, το Γερακοβούνι και την κορυφή Αγκάθι, τον Αυχένα του Αυτιού και τέλος τον έντυπωσιακό όγκο της Κακαρδίτσας.
Τρία χιλιόμετρα από τα Πράμαντα βρίσκεται το σπήλαιο της Ανεμότρυπας και είναι κάτι που πρέπει ς να δείτε οπωσδήποτε. Το σπήλαιο ανακαλύφτηκε το 1960 και εξερευνήθηκε από την Άννα Πετροχείλου. Μελετήθηκε και εξερευνήθηκε τμήμα του σπηλαίου μήκους 270 μέτρων περίπου. Το 2000 αξιοποιήθηκαν τουριστικά τα 250 μέτρα και σήμερα είναι προσβάσιμο στους επισκέπτες.
Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες με τους διάφορους σχηματισμούς και τα χρώματα δημιουργούν ένα απόκοσμο σκηνικό. Κι εκείνο βέβαια που αντιλαμβάνεται ο επισκέπτης είναι η καθαρή ατμόσφαιρα που δείχνει ότι το σπήλαιο έχει φυσικό εξαερισμό και επίσης είναι αισθητή η παντελής έλλειψη της μυρωδιάς από τη μούχλα που έχουν τα περισσότερα σπήλαια.
Οι καταρράκτες βρίσκονται κοντά στον οικισμό Κρυοπηγή που ανήκει στο χωριό Καταρράκτης στις δυτικές πλαγιές των Τζουμέρκων. Ο βορινός καταρράκτης είναι πιο ορμητικός και έχει ύψος 87 μ., ενώ ο νότιος φτάνει τα 100 μ. Από πάνω τους στέκονται οι βορειοδυτικές κορφές των Τζουμέρκων, δημιουργώντας έτσι ένα εντυπωσιακό σκηνικό. Τα νερά από το βουνό καταλήγουν μετά από μια οφιοειδή πορεία 10 περίπου χιλιομέτρων στον ποταμό Άραχθο.
Στην περιοχή των καταρρακτών έχει δημιουργηθεί πλακόστρωτη διαδρομή και γεφυράκια και έτσι η προσέγγιση είναι πολύ εύκολη, ενώ πολύ κοντά λειτουργεί και ένα αναψυκτήριο. Καλύτερη εποχή για να τους επισκεφθείτε είναι προς τα τέλη του Μάη, καθώς τότε τα νερά είναι πολλά και η δύναμη της πτώσης τους είναι εντυπωσιακή.
Ένας από τους εντυπωσιακότερους καταρράκτες της περιοχής βρίσκεται λίγο πριν από το χωριό Ματσούκι. Πρόκειται για τον καταρράκτη “Καμήλι” ο οποίος είναι εντυπωσιακός όχι για το ύψος του (50 μέτρα) αλλά για το μεγάλο όγκο νερού που κατεβάζει ακόμα και τους καλοκαιρινούς μήνες. Από τις ψηλές κορυφές, όπως ο Καταρραχιάς (2280μ.) και τα Κριθάρια (2200μ.), δημιουργούνται ρέματα. Δύο από αυτά, ο Μαυριάς και η Γκούρα, διασχίζουν το Ματσούκι και δημιουργώντας έναν εντυπωσιακό καταρράκτη χύνονται από ύψος 50 μέτρων.
Λίγο πιο κάτω ενώνονται με το Κόκκινο Ποτάμι και μαζί χύνονται στο Ματσουκιώτικο Ρέμα, το οποίο διασχίζει το ομώνυμο φαράγγι του, και στην πορεία δέχεται τα νερά του Καρλίμπου, ενώ μετά το Γεφύρι της Κηπίνας χύνεται στον Καλαρρύτικο ποταμό στο σημείο που χύνεται και το Μελισσουριώτικο Ρέμα.
Πηγές – Παραπομπές – Βιβλιογραφία
Πολλές από τις ιστορικές πληροφορίες που θα βρείτε στο άρθρο των Πραμάντων βασίστηκαν στο βιβλίο “Πράμαντα Τζουμέρκων – Ιωαννίνων, Ιστορία – Λαογραφία” της Αδελφότητος Πραμάντων.
ΤΟ ΟΜΟΡΦΟΤΕΡΟ ΧΩΡΙΟ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ
Είναι πράγματι πανέμορφο!
Το πέρασμα αυτού του λαού της εποχής εκείνης από αλλά αυτά τα μέρη (Χωριά) και τα ίχνη που άφησαν πίσω με την όμορφη τέχνη και πίστη τους προς πατρίδα εκδηλώνει ιστορικά τις αρχές τους , αγώνα για μια συνύπαρξη , προσπάθειες για ένα καλύτερο αύριο και με μεγάλη υπερηφάνεια το τι πέρασαν ιστορικά για να χτίσουν τα θεμελια μιας οικογένειας συμφώνα με την παράδοση για την συντήρηση του έθνους.